معنای واگذاری حق نیست، زیرا حق طلاق به دست مرد است. بنابراین، می‌بینید که با قرار دادن شرط و با توجه به میزان سطح آگاهی و رشد زن، می‌توان برخی از شکل‌های ازدواج و طلاق را به مقتضای حقی که در ضمن شرط به مسلمان داده می‌شود، تغییر داد. مطرح‌کردن این سخنان دربارۀ مسئلۀ برابری در طلاق و ازدواج ضروری بود. متشکرم.

(178)شما در سخنرانی خود گفتید هـر چیزی که ساختـه و پرداختـۀ انسان باشد، متکامل است و هر متکاملی متغیر است. خواهش می‌کنیم این مطلب را توضیح دهید.

در حقیقت این نکتۀ بسیار مهم و اساسی است و نیاز انسان به مطلق، دین، غیب و ایمان به مطلق را به‌طور کامل روشن می‌کند. دانش از دستاوردهای انسان است و همه می‌دانیم که دانش همواره در حال تکامل است. ما امروز چیزهایی می‌دانیم و فردا چیزهای دیگری می‌آموزیم. امروز فکر می‌کنیم چیزی سود و فایده دارد، ولی فردا درمی‌یابیم که همان چیز ضرر و زیان دارد و، برعکس، امروز فایدۀ چیزی را نمی‌دانیم و فردا به آن پی می‌بریم. دانش پزشکی، فیزیک، شیمی و همۀ علوم آکنده از اکتشافات است. هر روز چیز تازه‌ای به دست می‌آید. بنابراین، دانش در حال تکامل است و این بدان‌معناست که علم پیشرفت می‌کند. معنای تکامل این است که آنچه امروز وجود دارد، شاید فردا وجود نداشته باشد و علمی که امروز داریم، شاید فردا نداشته باشیم و تغییر کرده باشد. تکامل به معنای پیشرفت است و پیشرفت همان دگرگونی و بی‌ثباتی است. در حالی که گفتیم انسان نیاز دارد همواره با موجود مطلق زندگی كند، یعنی به موجود یا قدرت یا حسی نیاز دارد که همواره با او باشد، چه در آسمان یا زمین یا درون هواپیما یا هنگام پژوهش یا بیماری یا زیان و

178