فضل اسلام وظیفۀ زن این است که به مسئولیت انسان‌سازی و پرورش شهروندان صالح بپردازد. به این منظور و برای آنکه زن بتواند به‌طور کامل و با خاطری آسوده به امر تربیت بپردازد، اسلام مسئولیت‌های معیشتی را از دوش او برداشته و بر دوش مرد گذاشته است. مرد باید هزینه‌های زندگی را بپردازد تا زن بتواند به‌طور کامل وقت خود را صرف ادارۀ منزل و پرورش کودک کند. چون نفقه و مهریه بر عهدۀ مرد است و برای آنکه ستمی بر مرد نرود، از سهم زن در ارث کم شده و سهم مرد دو برابر سهم زن قرار داده شده است. همچنین، چون بحث شهادت‌ دادن مورد نزاع و اختلاف است، اسلام شهادت ‌دادن زن را مختص به مواردی کرده است که فقط زنان آن را می‌شناسند و فقط در آن موارد شهادت آنان را پذیرفته است، نه در سایر موارد.

(177)ایـن تفاوت‌ها وجود دارد و یکی از پیـامدهای ایـن تفاوت‌ها بحث ازدواج و طلاق است. در ازدواج همان‌گونه که می‌دانیم ایجاد با زن است و قبول با مرد. این زن است که عقد را ایجاد می‌کند، پیوند را برقرار می‌سازد و صیغه را جاری می‌کند و مرد آن را قبول می‌کند. بنابراین، ایجاد عقد ازدواج از سوی زن است... اما طلاق به دست مرد است. زن ازدواج را در اختیار دارد و مرد طلاق را. این مسئله را جناب مفتی توضیح دادند و از استاد غزالی نیز دربارۀ آن سخنانی شنیدیم، ولی مسئلۀ تازه در این‌باره مطالبی بود که صبح مطرح کردم. شکل و قالب ازدواج و طلاق را می‌توان به‌وسیله شرط‌های ضمن عقد تغییر داد. الآن شنیدیم که دکتر صابونی گفتند: زن حق دارد در هنگام عقد، حق طلاق را از مرد بگیرد. من در سخنان صبح خود تا این درجه نرسیدم و فقط گفتم می‌توان با توافق زوجین در ضمن عقد ازدواج، حق طلاق را از طریق وکالت به دو داور یا دادگاه واگذار کرد. البته، این واگذاری از رهگذر وکالت است و به

177