تمسک کنیم و یا باید همۀ آن‌ها را رها کنیم. اگر بخواهیم بخشی را بگیریم و بخشی را رها کنیم، توازن از بین می‌رود و فلسفه و روح شریعت اسلامی آشکار نمی‌شود. این تکامل را می‌توان از راه بررسی واقعیت‌های جزئی دریافت.

(131)ما از پژوهش‌ها و بررسی‌های نظری سیراب شده‌ایم و به پژوهش‌های تطبیقی و عملی مطابق با واقعیت‌های موجود نیازمندیم. به عقیدۀ من هیچ مشکلی در زمینۀ تشریع اسلامی وجود ندارد. همۀ آنچه استادان و علما گفتند درست است و ما از شنیدن آن خرسندیم، زیرا روش‌شناسی، ما را بر آن می‌دارد که اولاً، به دنبال راهی برای انتقال افکارمان به این جوانان باشیم و کاری کنیم تا از آنچه می‌گوییم بهره ببرند؛ ثانیاً، وحدت موضوع را حفظ کنیم. در مباحث ما وحدت موضوع وجود ندارد. ما در تحلیل‌ها و پاسخ‌هایی که به تحلیل‌ها می‌دهیم و، همچنین، در سخنرانی‌هایمان به ده‌ها موضوع می‌پردازیم و، متأسفانه، همه را با عنوان عام تشریع اسلامی مطرح می‌کنیم. بحث تشریع اسلامی ده‌ها و بلکه صدها موضوع دارد. از این رو، پیشنهاد می‌کنم به روشمندی و علمی‌بودن مباحث خود توجه کنیم و پاسخ‌ها نیز کوتاه باشد. لازم نیست وقتی سخنان تحلیل‌گری مشکلی ایجاد نمی‌کند، درصدد پاسخ‌ دادن و اعتراض به آن برآییم.

متشکرم.

121