اسلام حریصیم و نمی‌پذیریم که کسی خود را مسلمان‌تر از ما بداند و بگوید من به اسلام وفادارترم و از آن بیشتر دفاع می‌کنم. هریک از ما کاملاً حق دارد خود را فرزند اسلام بداند. ما نمی‌پذیریم که هیچ‌یک از فرزندان اسلام یا فرزندان فقه اسلامی یا فرزندان جهاد اسلامی بخواهد برای اسلام بیمناک باشد یا با کنایه و اشاره سخن بگوید. از این رو، خواهش می‌کنم در بحث‌های آینده بیم و ترس را رها کنیم. گفتند اروپاییان درصددند از احکام ما استفاده کنند، پس چگونه ما راضی شویم که از احکام خود دست برداریم. جناب استاد احمد، چه کسی به شما گفته است ما می‌خواهیم از احکام اسلامی دست برداریم؟ به خدا پناه می‌برم، بلکه برعکس. شما به دنبال اسباب و مصالحید و، از این رو، همچون قانون‌گذار به شمار می‌آیید. من آنچه را شما می‌اندیشید و همۀ آنچه را هر عاقلی می‌اندیشد، رها می‌کنم و در برابر نصّ الهی می‌ایستم و آن را بررسی می‌کنم و از آن چیزی می‌فهمم. هیچ جایی برای این بیم و ترس شما وجود ندارد. همین احساس ترس است که ما را به جمود واداشته و حرکت‌های ما را نیز به جمود کشانده و باعث شده است که ما جرئت مطرح کردن دیدگاه‌ها و اندیشه‌هایمان را نداشته باشیم و، در نتیجه، بر جمود ما افزوده شود و سردرگم باشیم. ما به اینجا آمده‌ایم که سخن بگوییم، اجتهاد کنیم، بیندیشیم، بحث کنیم و با دلیل و برهان با یکدیگر مناظره کنیم، بدون اینکه عواطف و شعارها در آن نقش داشته باشد. اگر شعار اثری داشته باشد، جای آن اینجا در سالن همایش اندیشۀ اسلامی در الجزایر نیست که به دعوت آقای مولود قاسم در شهر تیزی اوزو برگزار شده است. جای آن مکان دیگری است.

(116)دکتر عمر فروخ سخن و فكـری زیبـا مطرح كردنـد كه در آن تأمل می‌كنم. گفتند که ربا نشانۀ نبود توازن در جامعه است. ولی من نیز مانند

105