خداوند را هنگام انجام دادن آن در نظر بگیرد. در این صورت است که به اوج محکم‌کاری و نیکوکاری و اتقان می‌رسد. حتی در مورد کارهایی نیز که دینی یا شبه‌دینی است، فقها بحث مزد گرفتن را مطرح کرده‌اند. برای نمونه قاری قرآنی که به کودکان قرآن می‌آموزد، امام جماعت یا مؤذن مسجد و واعظی که همواره مردم را موعظه می‌کند، می‌توانند پول دریافت کنند، زیرا جامعه به‌ویژه در شکل شهرنشینی جدید اقتضا می‌کند که افرادی به برخی کارها گماشته شوند. این حکم فقهی بیانگر آن است که مزد و عرق کارگر و کار او ارزش و احترام دارد و باید با آن منصفانه برخورد شود، وگرنه ثروتمندان به تهی‌دستان ستم خواهند کرد و توانگران به ضعیفان خواهند گفت: بیایید برای ما کار کنید و پاداشتان را خداوند خواهد داد. اگر چنین شود، ثروت نزد ثروتمندان انباشته خواهد ماند و فقر و تهی‌دستی نزد تهی‌دستان.

(62)نکتۀ دیگر اینکه جناب سخنران بـرخی از معاملات، از‌جمله معاملات غرری، را به‌طور کلی و مطلق باطل خواندند؛ درحالی‌که در مقام رد، باید از رد كامل و شامل احتراز كرد و یا آن را مقید ساخت. اگر درست به یاد داشته باشم، برخی از فقها غرری را که به جهالت زیان‌بار نینجامد، در شریعت اسلام جایز دانسته‌اند و فکر کنم در مذهب این کشور یعنی مذهب مالکی نیز حکم فقهی آن همین باشد. بنا بر نظر امام مالک گاهی معاملۀ میان دو نفر فقط با اندکی غرر صورت می‌گیرد و این غرر اندک جایز است. بنابراین، خواهش می‌کنم این حکم را به‌طور مقید مطرح کنیم تا حكم مطلق نداده باشیم. از همۀ شما سپاسگزارم.

والسلام علیکم و رحمةالله و برکاته.

61