نقد و نظر استاد محمد ابوزهره
هر چیز را فقط برای خداوند دوست داشته باشد.) از این حدیث برمیآید که هریک از کارهای انسان ممکن است عبادت باشد. ولی دوست من (حفظهالله) اندکی بعد برخلاف این قاعده سخن گفت و کارهای انسان را به عبادت و کار تقسیم کرد و گفت: در عبادت نیت شرط است، ولی در سایر کارها شرط نیست. من بهطور جزئی با این سخن مخالفم و میگویم نیت هم در عبادت و هم در سایر کارها شرط است. اگر کسی برای صاحب سرمایه یا کارفرما کار کند ثوابی ندارد، ولی اگر به نیت سود رساندن به جامعه و انسانها کار کند، با این نیت در زمرۀ عبادتکنندگان قرار میگیرد. بنابراین، انسان در هر کاری میتواند عبادت کند و این مفاد حدیث مزبور است که «لایؤمِنُ اَحَدُکُم حَتَّی یحِبَّ الشَّیءَ لایحِبُّهُ اِلا لِلّه.ِ»
(39)ایشان دوباره با جدا بودن کار و عبادت از یکدیگر مخالفت کرد و گفت که برخی از کارها میتواند عبادت باشد. دوست داشتم سخنان ایشان هماهنگ و یکدست باشد. البته، به جز این مورد که کارهای بندگان را به عبادت و کار تقسیم کردند، هیچ مورد تناقضی وجود نداشت. من خواهش میکنم این قسمت حذف شود و این خواهش یک دوست از دوست است.
(40)نکتۀ دیگر اینکه امام بزرگوار میخواهند مردم را مقید و محدود محدود کنند، حتی در ازدواج و طلاق، در حالی که در علوم شرع و هر علمی که برگرفته از اندیشۀ منطقی باشد، آمده است که هر كاری كه در آن آزادی انسان كامل باشد و نیت نیز در آن باشد، موفق خواهد بود. اگر فرد را با قوانین یا امر و نهیهای خشک و بازدارنده به زنجیر بکشید، بیش از آنکه امور را اصلاح کنید، تباه میکنید. دوست من میدانند که من در مخالفت با این دو مسئله پامیفشارم و دوست داشتم فرزندان و دوستانم استاد دکتر الشرباصی و استاد غزالی این بحث را آغاز کنند، ولی مجری برنامه مرا پیش از آنان صدا کرد، زیرا آنان ترسیدند من از
41