امام علی(ع) معیار راستین سنجش
(320)صفات دیگر ماننـد بخشش و بخل نیـز همین‌طور است. اگر بـه واسطۀ بخل‌ورزی، بذل و بخشش نكنی این صفت رشد می‌كند، اما اگر این صفت را نادیده بگیری و انفاق كنی و صدقه بدهی، بخل در وجود تو از بین می‌رود. این طبیعت همۀ صفات است. لذا اسلام ما را از وسواس نهی كرده است و فرموده كار بد انجام ندهید. یعنی اگر در نماز بسیار شك كردید، اعتنا نكنید و بگویید که ان‌شاءالله نماز ما صحیح است. چرا؟ چون اگر به مقتضای وسواس خود عمل كنید و از آن اطاعت كنید، این صفت در شما رشد می‌كند و بر شما مسلط می‌شود. اما اگر به این وسواس عمل نكنید، روز به روز تأثیر آن كمتر می‌شود.
(321)حدیث شریف تأكید می‌كند که اگر انسان در باطن حسود باشـد اما آن را ظاهر نكند، یعنی حسد خود را با زبان و كار خود آشكار نكند، این صفت در وی كمتر می‌شود و از بین می‌رود. عكس آن هم صادق است: اگر به شخصی حسادت ورزیدی و حرف زشتی به وی زدی یا او را اذیت كردی، حسادت در تو بیشتر و بیشتر تقویت می‌شود و تو را آزار می‌دهد.
(322)این طبیعت انسان و غریزه‌های اوست. ایمان به خداوند یا به غیرخداوند نیز همین‌طور است. اگر به مقتضای ایمان رفتار كردی و نماز خواندی و محرمات را ترك كردی و كارهای واجب را انجام دادی، ایمان تو تقویت می‌شود؛ اما اگر غفلت ورزیدی و گفتی ایمان یك امر قلبی است و به رفتار انسان مربوط نیست، من هر كاری بخواهم انجام می‌دهم، ایمان امری است میان من و خدا، اما من در رفتار آزاد هستم، اگر این‌گونه رفتار كردی، ایمان تو ضعیف می‌شود و ممكن است از بین برود و تنها صورتی از ایمان باقی بماند.
(323)راضی نگه داشتن مردم و تملق آنان نیز همین‌طور است. اگر به مقتضای آن رفتار كنیم، این صفت تقویت می‌شود و به همۀ وجود ما
180