مولا در برابر برده است. موقعیت مولا چگونه بود؟ تصور کنید. سابقاً برخی از مردم بَرده بودند و برخی ارباب. مفهوم بردگی و اربابی چیست؟ یعنی غلام و کنیز، فرمان مولا را اطاعت می‌کردند. اگر برده تجارتی می‌کرد، جایی می‌رفت، چیزی می‌خواست یا برخوردی می‌کرد، همه چیز بایست به فرمان مولا می‌بود. یعنی خاستگاه فعالیت‌ها و گرایش‌ها و افعال و ترک افعال انسان، فرمان مولاست و بنده باید از مولایش، خداوند سبحان، اطاعت کند. این طور نیست؟ وظیفۀ بنده همین است و موقعیت مولا آن را اقتضا می‌کند.

(168)قرآن می‌خواهد بگوید: شما در کارها و رفتارها و خواب و بیداری و همۀ برخوردهایتان، باید فرمان‌بر خدا و پیامبر و علی باشید. یعنی چه؟ یعنی اگر چیزی به ذهنت آمد و به چیزی میل پیدا کردی، باید ببینی آیا خدا و پیامبر و اولوالامر از آن خشنودند یا نه؟ اگر از آن خشنود بودند، آن را انجام دهی و اگر خشنود نبودند، انجام ندهی؛ خواه آن را دوست داشته باشی یا نه. ما اختیار داریم که آن را انجام دهیم یا ندهیم.

(169)ما سخن پیامبـر را شنیدیـم و درک کردیم. حال بـاید بـه آن عمل کنیم. راهی جز عمل کردن پیش رو نداریم. به چه عمل کنیم؟ خداوند می‌خواهد که شما تابع خواست و اراده و هوس و خودخواهی خویش نباشید. از شما می‌خواهد رها و آزاد نباشید. بله، در برابر خدا آزاد نباشید. ماجرای امام صادق و بُشر را برای شما نقل کرده‌ام. امام روزی از جلو خانۀ او گذشت و صدای غنا و ساز و آواز و لهو و لعب شنید. امام نزدیک در خانه ایستاد و از خدمتکار پرسید: آیا صاحب خانه بنده است یا آزاد؟ خدمتکار گفت: صاحب خانه آزاد است، نه بنده، و بلکه خود بنده‌هایی دارد. او بشر است که مردی ثروتمند و بی‌نیاز است. امام فرمود: آری، اگر بنده بود از مولای خود سرپیچی نمی‌کرد. سپس این آیه را خواند: «أَلَمْ

97