مغرور همچون خاک ساختمان ساخته شده سودی ندارد. انسان مغرور فاسد است و منحرف می‌شود. پس به یکدیگر سفارش کردن به معنای همکاری و زندگی در یک مجموعه است و این عمل یکی از واجبات مؤمن است. در هیچ عصری انسانِ مؤمن نمی‌تواند راهِ خود را به تنهایی ادامه دهد، بلکه باید گروه و جماعتی تشکیل دهد، زیرا در غیر این صورت از بین خواهد رفت. انسان اگر تنها باشد یا ذوب می‌شود و یا دچار غرور می‌شود. پس سفارش به حق و صبر برای بقای ایمان و برای بقای عملِ صالح لازم است. انسان با سفارش به حق و صبر است که می‌تواند در راهِ حق استقامت و پشتکار داشته باشد، زیرا اگر آدمی پشتکار نداشته باشد پیروز نخواهد شد. دانه اگر سختی‌ها را در زیر خاک برنتابد، درخت نخواهد شد. دانشجو اگر پشتکار نداشته باشد، موفق نخواهد شد. پشتکار و صبر شرط اساسی برای موفقیت در هر کاری و در هر بعدی از زندگی است. بنابراین، صبر شرطِ اساسی برای تحقق هدف و موفقیت است. از همین‌رو قرآن هر جا که بخواهد به جهاد بپردازد، همیشه بر صبر تأکید می‌کند: «إِنَّ الَّذِینَ قالُوا رَبُّنا اللّهُ ثُمَّ استَقامُوا»«98».

(225)«الصابِرِینَ فِی البَأساءِ وَ الضَرّاءِ وَ حِینَ البَأسِ»«99» در بسیاری از آیات صبر و استقامت و پشتکار و پایداری شروط اساسی موفقیت دانسته شده‌اند.

(226)به دیگر سخن، جهانی که ما در آن آفریده شده‌ایم، جهان صبرپیشگان و مجاهدان است و تنبلان و تن‌پروران در زندگی موفق نخواهند بود. کسی که صبر نمی‌ورزد و پایداری نمی‌کند، در می‌ماند و سقوط می‌کند. کسی که صبر نمی‌کند، در راه می‌ماند و کسی به مقصد می‌رسد که صبر

154