طریق‌ قبایل‌ وارد اسلام‌ شود، اما احكام‌ اسلام‌ روشن‌اند و حد و مرز این‌ امور را مشخص‌ می‌كنند.

(229)ما سنخیتی‌ با راستی‌ها نداریم‌ و جنگ‌های‌ اسلام‌ را جنگ‌های‌ استعماری‌ نمی‌دانیم‌ و خود را چون عرب‌ هستیم، برتر از دیگران‌ نمی‌شماریم: «خلق‌الله الجنة لمن‌ أطاعه‌ و لو كان‌ عبداً‌ حبشیاً‌ و خلق‌ النار لمن‌ عصاه‌ و لو كان‌ ولداً‌ قرشیاً‌ أما سمعت‌ قوله‌ تعالی‌ فاذا نفخ‌ فی‌ الصور فلا أنساب‌ بینهم‌ یومئذ و لا تسألون، والله لا ینفعك‌ غداً‌ أ‌لا تقدمة تقدمها من‌ عمل‌ صالح» «خداوند بهشت‌ را آفرید برای‌ كسی‌ كه‌ اطاعتش‌ می‌كند، هرچند كه‌ بنده‌ای‌ حبشی‌ باشد و جهنم‌ را آفرید برای‌ كسی‌ كه‌ از فرمان‌ او سر پیچی‌ می‌كند، اگر چه‌ قریشی‌ باشد. آیا این‌ سخن‌ خداوند را نشنیده‌ای‌ كه‌ چون‌ در صور دمیده‌ شود هیچ‌ خویشاوندی‌ میانشان‌ نماند و هیچ‌ از حال‌ یكدیگر نپرسند. فردا تو را جز عمل‌ صالحی‌ كه‌ پیش‌ فرستاده‌ای‌ چیزی‌ سود نمی‌رساند.»«126»

(230)نه‌ فتوحات‌ اسلامی استعمار بود و نه‌ مالكیت‌ اسلامی‌ سرمایه‌داری‌ است. زندگی‌ ما نیز زندگی‌ راست‌گراها نیست. و لزومی‌ ندارد كه‌ ما خود را راست‌ بدانیم‌ و مخالف‌ چپ. چپ‌ و راست‌ یكی‌ هستند و كفر ملتی‌ واحد است.

(231)تفسیر معروفی‌ دربارۀ‌ سورۀ‌ حمد است‌ كه‌ می‌گوید «غَيرِ المَغضُوبِ عَلَيهِمْ» راستی‌ها هستند و «الضَّالِّينَ» چپی‌ها. می‌توان‌ این‌ معنا را از قرآن‌ فهمید. نباید عجله‌ كرد، ما بر صراط‌ مستقیم‌ هستیم‌ و همۀ‌ احكاممان و اقتصادمان‌ و مالكیتمان‌ و جنگ‌هایمان‌ و دفاع‌ و آزادسازی‌مان‌ اصالت‌ دارند. این‌ اصل‌ اول‌ بود كه‌ خدمتتان‌ عرض‌ كردم. اصل‌ دومی‌ كه‌ برادر

135