نیازهای‌ بیشتری‌ پاسخ‌ می‌گوید. در اینجا تفاوت‌ در طبیعت‌ است.«123»

(220)مثال‌ دیگری‌ می‌زنم. هنرمند را در نظر بگیرید. هنر امری‌ طبیعی‌ است. یعنی‌ پروردگار این‌ موهبت‌ را به‌ كسی‌ می‌دهد و مثلاً‌ او می‌تواند كاریكاتور بكشد. آیا او فقط‌ با تلاش‌ خود این‌ كار را می‌كند؟ هرگز، هر اندازه‌ هم‌ كه‌ بكوشد، نمی‌تواند. بلكه‌ افزون‌ بر تلاش،‌ چیز دیگری‌ هم‌ هست. هنرمندان، از جمله‌ نقاشان، این‌گونه‌اند. می‌گویند كه‌ پیكاسو به‌ رستورانی‌ رفت‌ و پس‌ از اینكه‌ غذا خورد تصویر لیر، مثلاً ‌100 لیر ایتالیا را در بشقاب‌ كشید. وقتی‌ مهماندار آمد و بشقاب‌ را گرفت، گمان‌ كرد كه‌ پول‌ است. وقتی‌ متوجه‌ شد بازگشت‌ و به‌ پیكاسو اعتراض‌ كرد و ناسزا گفت‌ و گفت‌ كه‌ چرا مرا گول‌ زدی. صاحب‌ رستوران‌ آمد و گفت: «این‌ نقاشی‌ پیكاسوست، بیش‌ از100 لیر ارزش‌ دارد، بلكه‌ میلیون‌ها ارزش‌ دارد.» خب، حالا پیكاسو چقدر مقبولیت‌ دارد؟ من‌ خودم‌ نقاشی‌های‌ پیكاسو را نمی‌پسندم. البته او نقاشی‌های‌ زیبایی‌ دارد كه‌ دارای‌ اسلوب‌ مدرن‌ و تازه‌ای‌ است‌ و چه‌‌بسا به‌ آگاهی‌ دیگری‌ نیاز دارد.

(221)طبیعت‌ به‌ پیكاسو و رافائل‌ و دیگر هنرمندان‌ چیزی‌ داده‌ است‌ كه‌ به‌ برادر و مادر و پدر و خواهر آنان‌ نداده‌ است. آیا فقط‌ تلاش‌ انسان‌ معیار ارزش‌ است؟ خیر، بلكه‌ تلاش‌ به‌علاوۀ‌ طبیعت‌ معیار ارزش‌ است. استعداد از طبیعت‌ است.«124» طبیعتاً‌، ما همۀ‌ طبیعت‌ را از جانب‌ خدا و مخلوق‌ او می‌دانیم. پس‌ نمی‌توانیم‌ بر این‌ نظریۀ‌ ارزش‌ پافشاری‌ كنیم. یعنی‌ ارزش‌ كالا برابر با تلاش‌ انسانی‌ نیست. ماركسیست‌ها باید این‌ مسئله‌ را مورد توجه‌ قرار دهند.

(222)این‌ مباحث‌ از من‌ نیست. این‌ كتاب‌ به‌ چاپ‌ رسیده‌ و در دسترس

131