ویژگیهای حقوق مالکیت در اسلام
نظرگاه خود دربارۀ اقتصاد اسلامی، گرایش دارد كه دیدگاه ماركسیستی را ملاك قرار دهد. این امر شگفتآور است. اما از این شگفتآورتر اینكه در گذشته برخی اقتصاد اسلامی را اقتصاد غربی و سرمایهداری میدانستند. وقتی كه احكام اسلامی را بررسی میكنیم، به روشنی میبینیم كه اسلام در همۀ این راهكارهای گوناگون طرح اقتصادی دارد.
(160)اصل نخستی كه به آن تأكید كردیم و خود مهمترین مسئله است، معنا و مفهوم مالكیت است.«87» مالكیت در اسلام امانت و مسئولیت است.«88» از همین رو در اسلام دربارۀ مالكیت و چگونگی آن یعنی حقوق مالك و خرید و فروش و حرمت ربا و حرمت احتكار و وصیت و ارث احكامی وجود دارد.«89» مالكیت در مفهوم سرمایهداری آن، یعنی تصرفِ تامِ حقوقی در هر چیز، حال آنكه در اسلام این مالكیت از آنِ خداوند است. مالكیت در اسلام امانت است. پروردگار به ما تكلیف میكند و میفرماید كه آنچه داری امانتی است نزد تو؛ در آن تصرف كن، از آن مراقبت كن و در چارچوبی مشخص آن را مصرف كن. پس مالكیت در اسلام امانت و مسئولیت و وظیفه است.
(161)پس از این مسئله، به نكتۀ دوم رسیدیم كه احكام و نگرش اقتصادی اسلام متكی و ناظر بر ارزشهایی است. سبب این است كه بلندهمتی بشر در اسلام تعدیل میشود. در بسیاری از موارد انسان برای دیگران از
104