سهم کار و سرمایه و ابزار تولید در اسلام
مضاربه (اصل دوم) این حكم را نتیجه داده است.
(139)3.ابزار تولید: ابزار تولید نیز فقط یك امتیاز از امتیازات كار را دارد. یعنی در تولید برای ابزار تولید فقط می‌توان سود ثابت (مال‌الاجاره) در نظر گرفت (اصل سوم اجاره صحیح است) و به هیچ عنوان در سود حاصله، نمی‌شود حصه‌ای برای ابزار تولید منظور داشت، خواه در خسارات هم شریك شود یا نه. مادۀ پنج از احكام خاص مضاربه دلیل این موضوع است.
با توجه به مقدمات فوق، اهمیت عوامل تولید را به ترتیب زیر می‌توان دانست:
(140)1.كار دارای سه امتیاز است: مزد، سود و مصونیت از زیان.
2. سرمایه دارای یك امتیاز است: سود با شركت در زیان.
3. ابزار تولید دارای یك امتیاز است: مزد (مال‌الاجاره).«81»
كمونیسم و عوامل تولید
(141)در مباحث گذشته با توضیح كافی بیان شد كه مكتب اقتصادی كمونیسم سرمایه و ابزار تولید را كارِ مجسم می‌داند و ارزش آن‌ها را برابر كاری كه در آن متراكم (متبلور) شده است، می‌شمارد. در نتیجه، سهم آن دو را در ثروت‌ِ تولیدشده برحسب كار و مقدار آن (با ملاحظۀ قسمتی كه در این تولید از سرمایه و ابزار تولید مصرف می‌شود، چنان‌كه در مثال تولید پنبه گذشت) منظور می‌دارد. بنابراین، اهمیت عوامل سه‌گانۀ تولید، بایستی در این مكتب مساوی باشد با كار، خواه از كارگر صادر شود یا قبلاً ایجاد شده و در ابزار تولید یا در سرمایه متبلور شده باشد. بر این اساس، این سه
93