مقدمه
صاحبان عوامل تولید ایفا میكند، این روند را جهت میبخشد.
شهید محمدباقر صدر بر این نقشها، بهویژه تأمین اجتماعی و توازن درآمد، تأكید میورزد و آنها را طریقهای برای عادلانه كردن توزیع درآمد در مكتب اسلام معرفی میكند. امام موسی صدر، هنگامی كه دربارۀ اختیارات دولت برای استفاده از بودجۀ زكات بحث میكند، به همین وظیفۀ دولت اشاره دارد. شهید صدر بر جنبۀ توازن میان درآمدها، علاوه بر تأمین حداقل معیشت، تأكید میورزد و امام موسی صدر به استفاده از زكات برای تأمین رفاهِ همۀ صاحبانِ عواملِ تولید نظر دارد. هنگامی كه میگوید: «زكات صرفاً مالیات نیست» ، به همین ویژگیِ پرانعطاف بودجۀ زكات توجه دارد.
فرایند توسعۀ اقتصادی
آنچه مكتب اسلام عامل توسعۀ اقتصادی تلقی میكند و تجربۀ مسلمانان صدر اسلام آن را گواهی میدهد، از نظریات مكاتب سرمایهداری و سوسیالیستی متفاوت است. انسان، در جهانبینی اسلام، مقامِ خلیفةالله را دارد و تمام نعمتهای الهی برای بهرهمندی او خلق شده، و هدف از نبوت و تنزیل وحی برقراری قسط در زندگی دنیوی و رستگاری او در آخرت است. عامل رشد و توسعۀ اقتصادی نیز در وجود او نهفته و ذخیرۀ سرمایۀ انسانیِ او است. در ادبیات اقتصادی امروز، مهارت و تخصصی كه انسان با آموزش و كارآموزی پیدا میكند، سرمایۀ انسانی خوانده میشود، زیرا این عامل، همانند سرمایۀ مادی، موجب افزایش تولید و بهرهوری است. مراد از نیروی كار، كار ساده و بدنی است كه همۀ افراد به درجات مختلف تواناییهای جسمی و بدنی دارند. البته كسانی كه نقص عضو دارند، یا سالمَند هستند، این توانایی را ندارند و بنابراین، نیروی كار
26