مقدمه
حساب می‌آورد. به همین علت، مكتب سرمایه‌داری مازاد اقتصاد حاصل از فعالیت‌های تولیدی را از آنِ سرمایه‌دار و مكتب سوسیالیسم متعلق به نیروی كار می‌داند. برخلاف این مكتب، فیزیوكرات‌ها برای زمین در فرایند تولید و توسعۀ كشاورزی سهم شاخصی قائل هستند و مازاد اقتصادی را معلول نقش زمین به حساب می‌آورند. علی‌رغم مشاركت واقعی هر سه نهادۀ كار، زمین و سرمایه در تولید محصول، توزیع آن میان نهاده‌های مزبور در دو مكتب سرمایه‌داری و اشتراكی مبنای ارزشی دارد، و نه پایۀ علمی و بی‌طرف. هنوز هم در علم اقتصاد برای توزیع محصول نظریه‌ای اثباتی داده نشده است. مدت كوتاهی نظریۀ تولید كرانه‌ایِ توزیع مطرح شد، ولی به زودی مشخص شد كه اگر تابعِ تولید همگنِ خطی نباشد، یعنی اگر عوامل تولید به نسبت معینی تغییر كردند، محصول هم درست به همان نسبت تغییر كند، نه بیشتر و نه كمتر، این نظریه كاربرد ندارد.
نظریۀ توزیع در مكتب اقتصادی اسلام
هر فعالیت تولیدی یا مبادله‌ای در اقتصاد، باید صورت قانونی داشته باشد. لذا سهم و امتیازاتی كه صاحبان عوامل تولید در فعالیت‌های تولیدی به دست می‌آورند، تابع حقوقی است كه قانون برای آنان در نظر می‌گیرد. امام موسی صدر، در نخستین مقالات خود در مجلۀ مكتب اسلام، نشان می‌دهد امتیازاتی كه اسلام برای بستن قرارداد و مشاركت نیروی كار منظور كرده است، بیشتر از مزایای صاحب سرمایه است. در فعالیت‌های تولیدی، نیروی كار، هم می‌تواند مزد معین درخواست كند، و هم در سود یا درآمد حاصل از فعالیت مشاركت كند. چنانچه فعالیت مورد نظر با خطر همراه باشد و نیروی كار مایل نباشد كه در آن سهیم شود، می‌تواند با
22