شیوه‌های تربیتی و مبادی دین
(133)در وهلۀ اول چنین به نظر می‌رسد که شیوه‌های تربیتی از اصول دین دور هستند، چراکه فقه اسلامی در بخش آداب و سنن و در مسائل مربوط به تولد فرزند در کتاب نکاح مثلاً دربارۀ تربیت کودک بحث کرده است، ولی اصول دین عبارت‌اند از ریشه‌های عقیدتی و فرهنگی اسلام و اوّلیات و بدیهیات آن. ولی با تأمل بیشتر روشن می‌شود که خود قرآن کریم در تربیت مسلمانان ـ چه فردی و چه گروهی ـ از شیوۀ پایبندی به اصول استفاده کرده است که در این پژوهش با آن آشنا می‌شویم و ثابت خواهد شد که جدا کردن شیوه‌های تربیتی از اصول دین جزئی از مصیبت بزرگ ما در فهم اسلام و دعوت به سوی آن است.
(134)پژوهش حاضر ابتدا به شیوه‌های گوناگون تربیتی می‌پردازد و، سپس، تلاش می‌کند شیوۀ قرآنی یعنی پیوند استوار میان شیوۀ تربیتی و اصول دین را معرفی کند و در لابه‌لای آن روش قرآن در ارائۀ اسلام و دعوت به سوی آن نیز روشن می‌شود؛ روشی که به‌طور کلی با روش آکادمیک متفاوت است. در این پژوهش به تقسیم‌بندی اسلام به اعتقادات و شریعت و تقسیم شریعت به فقه و اخلاق و تقسیم فقه به عبادات و معاملات و سیاست و احکام پرداخته شده است.
در پایان این پژوهش دربارۀ ضرورت‌های مهم تربیتی معاصر و برخی پیشنهادها برای رویارویی با آن‌ها بحث می‌کنیم.
1. شیوه‌های تربیتی و شیوۀ قرآنی
(135)ساده‌ترین شیوه برای تربیت، امر و نهی کردن مربی است. شکی نیست که این شیوه تأثیری محدود دارد و گاه با پیچیدگی‌ها و مسائل سلبی روبه‌رو می‌شود، به‌ویژه وقتی از خشونت استفاده می‌شود و وضع روانی مربی در نظر گرفته نمی‌شود. شیوۀ برتر آن است که مربی راه‌ها و ابزارهای
98