دین در جهان امروز
است و افعال كه فعل بدنی است، منكر شوید. اصلاً بدون این اعتقاد، ایمان باقی نمی‌ماند. پس اینکه بخواهیم به زندگی انسان بر روی زمین چارچوبی غیبی و الهی بدهیم، مانع آزادی نیست، همچنان‌كه اصول و اعتقادات ریشه‌ای انسان مانعی بر سر راهِ آزادی انسان نیست. پس اگر اوضاع تاریخ معاصر را ملاحظه كنید، خواهید دید كه این پیشرفت چیزی جز تعامل انسان با جهان نیست.
تحول و پیشرفت چیست؟
(61)تحول و پیشرفت چیزی نیست جز تعامل انسان و هستی: اینكه انسان صفحۀ جدیدی از خلقت را بخواند و این شناخت (خواندن) بر زندگی من و شما اثر گذارد. سپس، قوانین و راه‌های زندگی، هرچند به‌‌طور كلی، نوعی قداست و احترام پیدا كند. در این صورت، همین فعالیت‌ها، همین خدمات، همین قوانین، همین اعمال كه از انسان سر می‌زند، وقتی در چارچوب وسیع ماورایی قرار می‌گیرد، این چارچوب ضمانتی می‌شود برای اینكه بشر آن قوانین را به آسانی اجرا كند و پس از كار و تلاش به نوعی تعالی برسد.
(62)بنابراین، ما می‌توانیم در چارچوب دینی به همین نتیجه برسیم؛ چارچوب واقعیت با بررسی اوضاع و احوال تاریخی. حال اگر از موقعیتی كه در آن هستیم رضایت نداریم، باید مواظب باشیم كه تحت‌تأثیر محیط قرار نگیریم و ناخواسته به خالی كردن دین از زندگیِ زمینی دعوت نكنیم. این‌ها مسائلی پیوسته و مرتبط با یكدیگر است و ازهم‌گسستنی نیست. اگر جلوی تأ‌ثیر دین را در كارهای روزمره و روابط بشری بگیریم، ایمان ضعیف می‌شود و ضعف آن موجب می‌شود كه دین انگیزش و اثرگذاری خود را از دست بدهد و در پی آن نقشش را در زندگی نیز از دست بدهد.
50