‌مسلّم‌ است‌ كه‌ آغاز وحی‌ الهی‌ با این‌ آیات، اهمیت‌ و اساسی‌ بودن‌ بُعد فرهنگی‌ اسلام‌ را نشان‌ می‌دهد. فرهنگ‌ اسلام‌ از دو بعد اساسی‌ تشكیل‌ شده‌ است:

الف. مفاهیم؛

ب. تعالیم.

الف. مفاهیم‌ اسلامی

(205)در اسلام‌ اولین‌ پایه‌ برای‌ ایجاد شخصیت‌ مسلمان‌ همان‌ مفاهیم اسلامی است، زیرا اسلام‌ با توجه به سه‌ ركن‌ اساسی‌ خود، عقاید و اعمال و اخلاق، مبانی اندیشۀ فرد مسلمان را با تمرکز بر مفاهیم اسلامی شکل می‌دهد. این مفاهیم پایه و اساس ایمان و عبادات و حقوق‌ و ارزش‌های اخلاقی اوست.

در نظر اسلام، خداوندِ‌ جهان‌ یگانه‌ و از هر نظر یكتاست، دانا و دادگستر است، جامع‌ همۀ‌ كمالات‌ و از هر نقصی‌ منزه‌ است. او ازلی‌ و ابدی‌ است، بی‌نیاز از جهان‌ و جهانیان‌ است، همه‌كس‌ و همه‌حال‌ در برابر او یكسان‌ است. همه‌چیز در جهان‌ مخلوق‌ اوست‌ و او به‌ هیچ‌یك‌ از آن‌ها نیازی‌ ندارد. میان‌ او با هیچ‌‌ چیزی و هیچ‌ انسانی‌ و هیچ‌ حالتی‌ نسبتی‌ نیست. خداوند به‌ هیچ‌ صورتی‌ و با هیچ‌ اقدامی‌ و با هیچ‌ تحولی‌ در جهان‌ تغییر و تحول‌ پیدا نمی‌كند.

این‌ خداشناسی‌ انسان‌ را به‌ فطرتش‌ می‌خواند، تا نوای‌ ضمیرش‌ را، كه‌ او را به‌ ایمان‌ فرامی‌خواند، بشنود و دریابد. سپس، این‌ دریافت او را بر آن می‌دارد تا در خلقت‌ آسمان‌ و زمین و اختلاف‌ روز و شب و آفاق‌ و انفس‌ تدبر و تأ‌مل‌ كند، تا حق بر او روشن‌ شود و با ایمان‌ عقلی‌ و قلبی‌ زندگی‌ كند.

107