اسلام و کرامت انسان
ﻫ . رابطۀ سعادت با عمل
(163)در آموزه‌های اسلامی، عمل انسان صریحاً مورد توجـه و تكـریم بسیار واقع شده است. در سعادت و شقاوتِ حقیقیِ آدمی، تأثیرِ هرگونه عامل خارجی نفی می‌گردد و تنها راه وصول به سعادت و شقاوت «عمل» دانسته می‌شود. در قرآن كریم آمده است: «وَنَفْسٍ وَمَا سَوَّاهَا. فَأَلْهَمَهَا فُجُورَهَا وَتَقْوَاهَا. قَدْ أَفْلَحَ مَن زَكَّاهَا. وَقَدْ خَابَ مَن دَسَّاهَا.»«77» و نیز آمده است: «كُلُّ نَفْسٍ بِمَا كَسَبَتْ رَهِینَةٌ.»«78»
(164)قرآن مجید تفكری را كه از عوامل اساسی تقسیم و تجـزیۀ جوامع بشری شناخته شده است، و برخی امت‌ها بدان اعتقاد و اذعان دارند كه «ما فرزندان خداوند و عزیزان او هستیم»، صریحاً رد می‌كند. قرآن كریم این اندیشه را خطا و آن را با توحیدِ حقیقی در تنافی و تضاد می‌داند و انسان را از كار و كوشش بی‌نیاز نمی‌داند: «قُلْ یَا أَیُّهَا الَّذِینَ هَادُوا إِن زَعَمْتُمْ أَنَّكُمْ أَوْلِیَاء لِلَّهِ مِن دُونِ النَّاسِ فَتَمَنَّوُا الْمَوْتَ إِن كُنتُمْ صَادِقِینَ. وَلَا یَتَمَنَّوْنَهُ أَبَدًا بِمَا قَدَّمَتْ أَیْدِیهِمْ وَاللَّهُ عَلِیمٌ بِالظَّالِمِین»«79»
نبی گرامی اسلام، حضرت محمد(ص)، جدیت این اصل را به نهایت می‌رساند، آن هنگام كه دخترش را مخاطب قرار می‌دهد: «یا فاطِمَةُ إعمَلِی لِنَفسِک فَإنِّی لا أُغنِی عَنکِ مِنَ اللّهِ شَیئاً.»«80» (فاطمه جان، خودت باید برای خودت كار كنی. من به‌هیچ‌‌رو تو را در قبال مسئولیت‌های الهی
86