‌ خویش‌ را به‌ ذات‌ مقدس‌ ربوبی‌ نزدیك‌ مشاهده‌ كند كه‌ در پی‌ این‌ مشاهده‌ بتواند نیرو و عزت‌ و عظمت‌ خود را دریابد. خداوند می‌فرماید: «وَلَقَدْ خَلَقْنَا الْإِنسَانَ وَنَعْلَمُ مَا تُوَسْوِسُ بِهِ نَفْسُهُ وَنَحْنُ أَقْرَبُ إِلَیْهِ مِنْ حَبْلِ الْوَرِیدِ.» «53»

‌و در آیۀ ‌186 سورۀ‌ بقره‌ آورده‌ است: «وَإِذَا سَأَلَكَ عِبَادِی عَنِّی فَإِنِّی قَرِیبٌ أُجِیبُ دَعْوَةَ الدَّاعِ إِذَا دَعَانِ فَلْیَسْتَجِیبُواْ لِی وَلْیُؤْمِنُواْ بِی لَعَلَّهُمْ یَرْشُدُونَ.»«54» و نیز، در همین‌ زمینه، در آیۀ ‌24 سورۀ‌ أنفال‌ می‌فرماید: «یَا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُواْ اسْتَجِیبُواْ لِلّهِ وَلِلرَّسُولِ إِذَا دَعَاكُم لِمَا یُحْیِیكُمْ وَاعْلَمُواْ أَنَّ اللّهَ یَحُولُ بَیْنَ الْمَرْءِ وَقَلْبِهِ وَأَنَّهُ إِلَیْهِ تُحْشَرُونَ.»«55»

در روایت‌ مشهوری‌ آمده‌ است‌: «قَلبُ‌ المُؤ‌مِن عَرشُ‌ الرَّحمانِ.» (قلب مؤمن عرش خداست.)

(148)این‌ها همه‌ تأكیدی‌ بر این‌ واقعیت‌ است‌ كه‌ تقرب‌ به‌ خداوند، مقام‌ و روحیات انسان‌ را اعتلا می‌بخشد و از وی‌ ترس‌ و حزن‌ و اندوه‌ را می‌زداید و بسیاری‌ از رذایل‌ اخلاقی‌ كه‌ از ناتوانی و خوف‌ و طمع‌ سرچشمه‌ می‌گیرد، همانند دروغ و نفاق و حرص‌ و آز، همه‌ را دور می‌سازد. دیگر آنكه‌ این‌ قرب‌ و نزدیكی، تحصیل‌ صفات‌ خداوندی‌ را برای‌ انسان‌ آسان و راه‌ را برای‌ وصول‌ وی‌ به‌ مقام‌ تخلق‌ به‌ اخلاق‌ هموار می‌كند.

(149)در آیاتِ‌ قرآنی، انسان به‌ سببِ‌ آنكه‌ بر آفریدگارِ‌ عالَم‌ و عظمت‌ و شناختِ‌ آن‌ ذاتِ‌ مقدس‌ دلالت‌ دارد، معادلِ‌ جهانِ‌ هستی‌ و كل‌ آفرینش‌ است. پس‌ وی، به‌تنهایی، برابر همۀ‌ آفاق‌ است: «سَنُرِیهِمْ آیَاتِنَا فِی الآفَاقِ وَفِی أَنفُسِهِمْ

78