اسلام‌ و دعوت‌ انسان‌ به کسب معرفت

(145)در میان‌ موجودات، خداوند به‌ انسان‌ خصوصیتی‌ داد كه‌ با آن‌ می‌تواند به‌ اخلاق‌ خداوندی‌ متخلق‌ شود. بر همین‌ اساس، انسان‌ را آزاد آفرید تا امكان‌ یابد كه‌ در مسیر كسب‌ علم‌ و معرفت‌ گام‌ نهد. اسلام، در موارد بی‌شماری‌ از كتاب‌ و سنت، انسان‌ را بر این‌ قابلیت‌ها آگاه‌ كرده‌ است‌ تا به او روحیه ببخشد، و او را به‌ مقام‌ گرامی‌ خویش‌ و برتری‌اش‌ بر بسیاری‌ از مخلوقات‌ آگاه‌ كند. این‌ امتیاز در برخی‌ از آیات‌ قرآنی‌ که قبلاً ذکر کردم، آمده‌ است و حدیث‌ معروف‌ «تَخَلَّقُوا بِاَخلاقِ‌ اللّهِ»‌«49» (متخلق شوید به اخلاق خدا) نیز گواه‌ بر آن‌ است. خداوند می‌فرماید: «وَلَقَدْ كَرَّمْنَا بَنِی آدَمَ وَحَمَلْنَاهُمْ فِی الْبَرِّ وَالْبَحْرِ وَرَزَقْنَاهُم مِّنَ الطَّیِّبَاتِ وَفَضَّلْنَاهُمْ عَلَى كَثِیرٍ مِّمَّنْ خَلَقْنَا تَفْضِیلًا.»«50»

‌(146)سپس‌ قـرآن‌ كریم‌ اعلام‌ می‌كنـد كه‌ آنچه‌ در زمین‌ و اطراف‌ آن‌ وجود دارد، برای‌ انسان‌ آفریده‌ شده‌ است‌ و در تسخیر او قرار دارد: «هُوَ الَّذِی خَلَقَ لَكُم مَّا فِی الأَرْضِ جَمِیعًا.»«51» و در آیۀ ‌12 سورۀ‌ نحل‌ می‌فرماید: «وَسَخَّرَ لَكُمُ اللَّیْلَ وَالْنَّهَارَ وَالشَّمْسَ وَالْقَمَرَ وَالْنُّجُومُ مُسَخَّرَاتٌ بِأَمْرِهِ إِنَّ فِی ذَلِكَ لآیَاتٍ لِّقَوْمٍ یَعْقِلُونَ.»«52»

(147)در تعالیم‌ و آموزش‌های‌ اسلامی‌ بر این‌ واقعیت‌ تأكید شده‌ است كه‌ پروردگار به‌ انسان‌ بسیار نزدیك‌ است، نزدیك‌تر از هرچیزی. بنابراین، شایسته‌ است‌ كه‌ انسان‌ به‌ این‌ قرب‌ و نزدیكی‌ توجه‌ كند و آنچنان‌ خویشتنِ

77