زندگیِ‌ انسان‌ را ارتقا بخشید، اما بر این‌ باوریم‌ كه‌ این‌ شیوه‌ نه‌تنها بهترین‌ و برترین‌ شیوۀ‌ تكامل‌ انسان‌ نیست، بلكه‌ چه‌بسا پیروی‌ از چنین‌ شیوه‌ای موجب‌ نتایج‌ منفی‌ و عقده‌های‌ روانی‌ شود و مسئولیت‌ را به‌جای‌ جامعه‌ بر عهدۀ‌ افراد ‌گذارد. این‌ قسمت‌ از بحث‌ را كه‌ در تخصص‌ روان‌شناسان‌ و استادان علوم‌ تربیتی‌ است‌، به‌ ایشان‌ وامی‌گذاریم‌ و بحث‌ خویش‌ را دربارۀ‌ اسلام‌ و كرامتِ‌ انسان‌ آغاز می‌كنیم.

انسان‌ جانشین‌ خداوند بر روی‌ زمین‌‌

(137)انسان‌ در دیدگاه‌ اسلام، جانشین‌ خداوند بر روی‌ زمین‌ است، نسبت‌ به‌ تمامیِ‌ اسما علم‌ و آگاهی‌ دارد و مسجود همۀ‌ فرشتگانِ‌ خدا است: «وَإِذْ قالَ رَبُّكَ لِلْمَلاَئِكَةِ إِنِّی جَاعِلٌ فِی الأَرْضِ خَلِیفَةً قَالُواْ أَتَجْعَلُ فِیهَا مَن یُفْسِدُ فِیهَا وَیَسْفِكُ الدِّمَاء وَنَحْنُ نُسَبِّحُ بِحَمْدِكَ وَنُقَدِّسُ لَكَ قَالَ إِنِّی أَعْلَمُ مَا لاَ تَعْلَمُونَ. وَعَلَّمَ آدَمَ الأَسْمَاء كُلَّهَا ثُمَّ عَرَضَهُمْ عَلَى الْمَلاَئِكَةِ فَقَالَ أَنبِئُونِی بِأَسْمَاء هَؤُلاء إِن كُنتُمْ صَادِقِینَ. قَالُواْ سُبْحَانَكَ لاَ عِلْمَ لَنَا إِلاَّ مَا عَلَّمْتَنَا إِنَّكَ أَنتَ الْعَلِیمُ الْحَكِیمُ. قَالَ یَا آدَمُ أَنبِئْهُم بِأَسْمَآئِهِمْ فَلَمَّا أَنبَأَهُمْ بِأَسْمَآئِهِمْ قَالَ أَلَمْ أَقُل لَّكُمْ إِنِّی أَعْلَمُ غَیْبَ السَّمَاوَاتِ وَالأَرْضِ وَأَعْلَمُ مَا تُبْدُونَ وَمَا كُنتُمْ تَكْتُمُونَ. وَإِذْ قُلْنَا لِلْمَلاَئِكَةِ اسْجُدُواْ لآدَمَ فَسَجَدُواْ إِلاَّ إِبْلِیسَ أَبَى وَاسْتَكْبَرَ وَكَانَ مِنَ الْكَافِرِینَ.»«43»

73